Het apothekersvak kent een lange geschiedenis. Het woord ‘’apotheek’’ is afgeleid van het Griekse woord ‘’apotheca‘’ . Dit woord verwijst naar een opslagplaats van geneeskrachtige kruiden, zoals je die had in kloosters in het oude Griekenland (tevens het land van ‘’Hippocrates’’, die als de vader van de Geneeskunde wordt gezien). Het bestuderen van planten en chemische substanties voor medicinaal gebruik is nog véél ouder, en gaat vermoedelijk terug tot aan de oude Egyptenaren. Maar de eerste ‘’echte’’ apotheken ontstonden in de middeleeuwen. Hier werden middelen bereid, maar er kon bijvoorbeeld ook een bidplaats aanwezig zijn. Tegen het einde van de middeleeuwen ontstond er steeds meer belangstelling voor empirisch onderzoek, en met de ontdekkingsreizen kwamen er bovendien producten uit andere windstreken, zoals koffie (aanvankelijk gezien als medicijn tegen hoofdpijn). Het 17e-eeuws Nederland kende al vele apotheken, aan de buitenkant vaak versierd met een kenmerkende ‘’gaper’’, een beeld van een soort medicijnman, met open mond en uitgestoken tong. Door hun grote kennis hadden de apothekers een zekere status, maar het was hen niet toegestaan zelf medische handelingen uit te voeren, op het zetten van klisma's na. Medische handelingen waren voorbehouden aan de ‘’medicinae doctores’’. Zoals veel beroepsgroepen verenigden apothekers zich in gilden. De ‘’assistenten’’ van die tijd waren vaak jonge mannen aan het begin van hun carrière. Door veel ervaring op te doen kon je stijgen in rang en uiteindelijk doorgroeien tot apotheker. De geneesmiddelen van die tijd betroffen kruidenpreparaten en daarnaast verdovende stoffen zoals ether. Verder verkochten apotheken ook vaak ander soort producten, zoals snoepgoed en verf, waardoor het in feite soms een soort kruidenierszaken waren. En zo ging de ontwikkeling een aantal eeuwen door.

Vandaag de dag leven we in de 21e eeuw en ziet het beroep er heel anders uit. De medicatie is nu voornamelijk gebaseerd op synthetische moleculen, en bereiden in de apotheek is bovendien zeldzaam geworden. De apotheker is veel meer een schakel geworden in het web van zorgverleners, de gezondheidszorg, in plaats van een vrijwel op zichzelf staand fenomeen. Het beroep is relatief meer gericht geworden op medicatiebewaking, informatieoverdracht en logistiek. Wat dat laatste betreft hoef je maar de krant open te slaan, en je beseft dat het flink puzzelen is gezien de vele leveringsproblemen. Maar ook de medicatiebewaking is uniek, en gaat verder dan alleen maar kijken of het recept van de huisarts klopt. Er is oog voor specifieke patiëntkenmerken (denk aan nierfunctie, gewicht en aangeboren afwijkingen), en de interactie met andere medicatie van de patiënt. Kan het allemaal veilig samen? Hierbij wordt er gekeken naar álle medicatie van de patiënt. De apotheek heeft de unieke positie dat het overzicht heeft over het complete geneesmiddelgebruik van een patiënt, voorgeschreven door alle betrokken behandelaars. Alle informatie komt samen. Kortom, de apotheek overstijgt de situatie en heeft een helicopterview.

Heeft dit alles ook praktische betekenis voor de mogelijkheden van de patiënt? Zonder meer. De apotheek is niet slechts een plek om medicatie op te halen. Het is een plek van ondersteuning en informatieoverdracht, die niet beperkt blijft tot de eerste uitgifte-info. Zo kun je als patiënt in de apotheek terecht met zelfzorgvragen voor allerlei huis-, tuin- en keukenkwalen. De apotheek heeft hierin een meerwaarde ten opzichte van winkels die ook ‘’over-the-counter’’ medicatie verkopen, omdat er meer kennis aanwezig is om adviezen te geven én oog is voor interacties met andere medicatie (de helicopterview dus). Ook voor praktische vragen kan de patiënt bij de apotheek terecht (‘’kan ik me dit middel op vakantie’’). En wat dacht je van het printen van een reisdocument, voor bij de douane? Voor de oudere patiënten en mensen die veel geneesmiddelen gebruiken is er de mogelijkheid tot het laten doen van een medicatiebeoordeling. Er wordt pro-actief gekeken of de medicatie nog wel zo handig is voor de unieke situatie van de patiënt. Soms op initiatief van de arts, maar zeker ook op initiatief van de patiënt zélf. En ook contact opnemen bij een vermoeden van een bijwerking (Meer hierover in ons recente artikel over bijwerkingen!) is iets waar niet iedereen aan denkt. Deze voorbeelden illustreren het mooi: de apotheek is de enige zorgverlener waar je zomaar binnen kan lopen voor een vraag, zonder van tevoren een afspraak te maken. Wat dat betreft is de drempel laag, maar je moet natuurlijk wel beseffen dát die mogelijkheid er is!

Omdat de apotheekwereld stiekem best veel raakvlakken heeft met Kindermedicijn (meer over ons: www.kindermedicijn.nl), vinden we een dag als Wereld Apothekersdag bijzonder interessant. Immers: net als Kindermedicijn heeft de apotheek bij uitstek betrekking op de gezondheidszorg, en bovendien komt onze doelgroep ook volop in de apotheek. Onze doelgroep, met name bestaande uit laaggeletterden en mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden komt in de apotheek vanuit een hulpbehoevende positie. Mensen hebben een zorgvraag die de apotheek kan beantwoorden, maar lopen daarbij tegen problemen aan. Zodoende is de laagdrempeligheid van de apotheek wellicht niet voor iedereen van toepassing vanwege taalbarrières. Wij zijn gespecialiseerd in het wegnemen van dit soort belemmeringen en zijn gefascineerd door dit soort uitdagingen. Vanaf een afstandje zien we dat deze uitdaging zowel betrekking heeft op het voorlichten van de patiënt als het verkrijgen van informatie ván de patiënt. Denk aan ingewikkelde zelfzorgvragen en relevante info over de leefsituatie. De input van de patiënt is van essentieel belang! De opmaat naar het optimaal tot uiting komen van het apothekerswerk, laagdrempelig en overstijgend tegelijk. Het is wat ons betreft nooit te laat om de handen ineen te slaan en samen te kijken naar innovatieve strategieën.

Wie tot hier gelezen heeft zijn tijd goed besteed en heeft zich een tijdje verdiept in een tijdloos beroep dat door de tijd heen veranderd is. Zo hebben we kennisgenomen van het bestaan van Apothekersdag, en kennisgenomen van aspecten van dit beroep die wellicht nog onbekend waren. Het element van ‘’onbekendheid’’ blijft men vanzelfsprekend houden met betrekking tot de toekomst. Maar: nieuwe uitdagingen en ontwikkelingen betekenen ook volop nieuwe kansen voor innovatie en creatieve oplossingen. En heb je Wereld Apothekersdag gemist? Geen nood. Op 26 september, één dagje later, is het alweer tijd voor de dag van de apothekersassistenten. Ook die groep zetten we graag in het zonnetje.